آبکنگرهیادداشت

دکترعلیرضا دائمی ، پژوهشگر آب و معاون پیشین وزارت نیرو
مدیریت پایدار آب

آب و خاک منابعی بسیار با ارزش هستند که هرگونه توسعه، کسب و کار و تامین نیازهای اصلی انسان بدان وابسته است. از طرفی این منابع با ارزش با محدودیت مواجه است. به طوری که از مجموع مساحت 165 میلیون هکتاری کشور حدود 23 میلیون هکتار معادل 14 درصد آن مستعد فعالیت‌های کشاورزی است. کمبود منابع آب و بحران آب نیز که هم‌اکنون تاثیرات آن بر ناپایداری محیط زیست و مناقشات و تنش‌های داخلی و حتی برون مرزی، مهاجرت جمعیت و… مشاهده می‌شود، به تاکید اکثر متخصصان اجتماعی، اقتصادی، محیط زیست و مراجع علمی کشور بزرگترین تهدید سرزمین است. بر اساس آمار بلند مدت بارندگی متوسط در پهنه کشور 243 میلیمتر بوده که در دهه اخیر به دلیل اثرات تغییر اقلیم به حدود 220 میلیمتر کاهش یافته است. این در حالی است که گرمای متوسط در کشور نیز نزدیک به دو درجه افزایش یافته و تبخیر از پیکرههای آبی و همچنین سطوح آبیاری شده به شدت افزایش یافته و به روایتی حدود 27 میلیارد مترمکعب از منابع آبی به دلیل تبخیر و تعریق ناشی از افزایش درجه محیط از منابع آبی کاسته شده است.


روند افزایش جمعیت و مصارف آب

براساس گزارش تایید شده در شورای عالی آب از حدود 110 میلیارد مترمکعب آب تجدید شوند سالانه کشور حدود 94 میلیارد مترمکعب ( حدود 85 درصد) آن به ترتیب به مصارف کشاورزی 82 میلیارد مترمکعب، مصارف خانگی 8.5 میلیارد مترمکعب و مصارف صنعتی 5.2 میلیارد مترمکعب میباشد. بر اساس استاندارهای مورد قبول جهانی برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی و سطحی و جلوگیری از نابودی دریاچه ها و رودخانه باید فقط 40 درصد از

منابع آبی تجدید شونده به مصرف برسد. البته وزارت نیرو در سال 1396 آب قابل برنامه‌ریزی را 60 درصد آب تجدید شونده و معادل 66 میلیاد مترمکعب در یک سال متوسط اعلام کرد که میتوان آنرا در مرحله اول قابل قبول دانست. این مصرف بی رویه

روند كاهش ذخاير آب زيرزميني در سطح كشور
منابع آبی باعث کاهش تراز آب زیرزمینی، ایجاد فرونشست زمین و خشک شدن تالابها و دریاچه ها شده است.


لذا فناوری‌هائی که همزمان به حفظ این دو منبع حیاتی و محیط‌زیست کمک کرده و از سویی دیگر اقتصادی باشد، از جایگاه بالایی برخوردار خواهد بود. گام اول در بکارگیری فنآوری و ترویج آن در تمامی کشور استفاده از کنتورهای هوشمند در کنترل آب قابل برداشت از سفره های زیر زمینی و نقاط برداشت از آبهای سطحی برای مصارف کشاورزی و صنعتی است. وجود بیش از حدود 650 هزار چاه مجاز و 300 هزار چاه غیر مجاز که همه‌ساله با اضافه برداشتی معادل 14 میلیارد مترمکعب باعث نابودی تدریجی منابع آب استراتژیک و در نتیجه مخاطرات جدی به زیست محیط کشور و درنهایت از بین رفتن پتانسیل تولید کشاورزی و صنعتی خواهد شد، تهدیدی جدی است. استفاده از ابزار هوشمند و اینترنت اشیاء IOT و روش‌های کاربرد اطلاعات ماهوارای که اکنون در بسیاری از کشورهای جان به کارگرفته می‌شود می‌تواند گام دوم در مدیریت هوشمند آب باشد. اگر امروز مهمترین وظیفه حاکمیت در مدیریت حسابداری علمی آب را بخواهیم نام ببریم فقط باید تمام کمکهای اعتبارات فنی با فرمولهای قابل قبول کشاورزان برای تجهیز موتور پمپ های کشاورزی به کنتور هوشمند شود.

نمونه ای از هزاران فروچاله و فرونشست زمین در مناطق کشور ( دشت کبودر آهنگ)

پديده لوله زايي ونشست زمين در دشت علي آباد (ساوه)

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا