زندگی بدون آب به عنوان مایه حیات، امکان پذیر نمی باشد، لذا “تأمین منابع آب کافی و پایدار برای جامعه، حفاظت از منابع آب و بهینه‌سازی استفاده از آن” از مهمترین وظایف حکومت ها بوده که با عنوان حکمرانی آب از آن نام برده می شود. در دهه های گذشته که هنوز تقاضای آب از منابع آب پیشی نگرفته بود، تامین کافی و پایدار آب در قالب یک حکمرانی محلی امکان پذیر بود و این مهم در قالب مدیریت کدخداها و میراب ها انجام می گرفت. با گذر زمان و بروز تغییرات و تحول های اجتماعی و اقتصادی و در نتیجه افزایش تقاضاها برای آب، توسعه استحصال از منابع آب سطحی و زیرزمینی در قالب احداث سازه های نگهداری و انتقال آب و حفر چاههای نیمه عمیق و عمیق، در دستور کار دولتها قرار گرفت. همین امر موچب ورود دولتها به موضوع حکمرانی آب شده و به تدریج حکمرانی های آب محلی، مردم نهاد و پر تعداد جای خود را به حکمرانی متمرکز و منطقه ای دولتها داد.
تغییر رویکرد حکمرانی آب از محلی و مردم نهاد به منطقه ای و دولتی، اگرچه پاسخگوی تامین نیازهای آبی در ابتدای امر بود، لیکن بتدریج و با عدم توجه کافی به ظرفیت اکولوژیکی حوضه های آبریز در توسعه منابع آب، توجه کم به مدیریت کیفی آب، هماهنگی کم دستگاههای زیرمجموعه دولتها ذی مدخل در تامین و مصرف آب، تغییر نگاه مردم به آب و منابع طبیعی از یک ثروت ملی به یک کالای دولتی و سایر موضوعات، مسائل و مشکلاتی را بوجود آورد که افت سطح آب زیرزمینی آبخوانها، خشک شدن تالاب ها و کاهش منابع آب با کیفیت کشور از جمله مهمترین آنها می باشد. تقارن این مسائل با تغییرات آب و هوایی از جمله افزایش دما و تغییر در الگو و مقدار بارش کشور از یک طرف و شدت گرفتن احساس ناعدالتی در تامین آب ذینفعان مختلف در حوضه های آبریز از طرف دیگر در سالهای اخیر، موجب پیچیده تر شدن مسائل و مشکلات بخش آب شده است. همین امر لزوم آسیب شناسی اقدامات و سیاست‌ها برای مدیریت منابع آب و تأمین تقاضاهای آبی و به عبارت دیگر نظام حکمرانی فعلی آب کشور را بیش از گذشته نشان می دهد.
با عنایت به اهمیت همیشه بالای موضوع آب در کشور و همچنین تدریجی و زمان بر بودن ارتقاء حکمرانی آب در کشور، دبیرخانه دائمی حکمرانی هوشمند آب برای پایش و ارزیابی مستمر حکمرانی آب در کشور و پیگیری مستمر راهکارهای پیشنهادی برای ارتقاء آن با استفاده از ظرفیت همه مجموعه های دولتی و غیر دولتی در سال 1401 ایجاد شد. در همین راستا و به عنوان اولین اقدام دبیرخانه دائمی، برگزاری اولین کنگره حکمرانی هوشمند آب در سال 1402 در دستور کار قرار گرفت که با تلاش های کمیته سیاستگذاری کنگره و همچنین کارگروه های علمی و اجرایی، خوشبختانه این رویداد مهم در 10 خرداد 1402 برگزار خواهد شد.
همانطور که از نام کنگره مشخص است این کنگره اولین از مجموعه کنگره های با عنوان حکمرانی هوشمند آب است. درج کلمه “هوشمند” در عنوان کنگره، علاوه بر اشاره به لزوم استفاده از فناوری های نوین و ظرفیت های دانش بنیان برای ارتقاء بهره وری آب و منابع آب قابل برنامه ریزی کشور از طریق نمک زدایی، تصفیه پساب و سایر ظرفیت ها، به لزوم ایجاد ظرفیت خود یادگیری حکمرانی آب کشور اشاره دارد. با عنایت به مواجه بخش آب کشور با موضوعات و مسائل جدید و نوظهور در سالهای پیش رو، ایجاد ظرفیت هایی برای خود بروزرسانی حکمرانی آب کشور برای حل آنها بایستی بصورت جدی مد نظر قرار گیرد.
امید است این رویداد قدم کوچک اما موثری در ارتقاء حکمرانی آب کشور عزیزمان ایران باشد.
